Kapituły polskie katedralne, czy kolegiackie miały znaczny wpływ na życie religijne w kraju. Stanowiły one ośrodki kultu Bożego i kultury religijnej. Wywierały również wpływ na organizację kościelną oraz ją doskonaliły.
Podobne zadanie na północnych obszarach ówczesnej archidiecezji gnieźnieńskiej przypadło Kapitule Kolegiackiej w Kamieniu, który początkowo był tylko grodem, później miastem arcybiskupim z siedzibą klucza dóbr majątkowych, wreszcie stał się stolicą archidiakonatu kamieńskiego. W drugiej połowie XVII w. miasto stało się ośrodkiem życia religijnego dzięki erygowaniu w nim Kolegiaty wraz z Kapitułą. Dzięki skupieniu wokół miasta bardziej światłego duchowieństwa oraz uroczystym formom kultu liturgicznego Kapituła była zabezpieczeniem wiary katolickiej wobec fali luteranizmu zagrażającej, zwłaszcza od północy, archidiecezji gnieźnieńskiej.
Kapitułę Kolegiacką Kamieńską erygował, przy aprobacie Stolicy Apostolskiej, Maciej II Łubieński, arcybiskup gnieźnieński w roku 1656. W skład Kapituły wchodziło 4 prałatów i ośmiu kanoników gremialnych. Ordynacja arcybiskupa Macieja Łubieńskiego stanowiła zarazem zalążek pierwszych statutów Kapituły, w myśl których miała się zbierać dwa razy w roku: w uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła oraz w święto Ofiarowania Pańskiego. Edykt sekularyzacyjny króla pruskiego z dnia 30 października 1810 roku zniósł Kapitułę Kolegiacką Kamieńską. Kanonicy mimo to zbierali się jeszcze do roku 1820. Bullą “Etsi Deus” z l listopada 1964 roku Paweł VI na nowo powołał Kapitułę Kolegiacką Kamieńską przy kościele Najświętszej Maryi Panny i świętych Apostołów Piotra i Pawła, podnosząc jednocześnie świątynię do godności kolegiaty. Statuty nowej Kapituły uchwalono 29 czerwca 1967 roku. Obecnie wobec, ustaleń wynikających z II Soboru Watykańskiego, nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku, a zwłaszcza zmian administracyjnych Kościoła w Polsce z 1992 roku, w wyniku których powstała Diecezja Pelplińska, uchwalono nowe Statuty Kapituły Kolegiackiej Kamieńskiej, które zatwierdził 24 czerwca 1993 r. Biskup Pelpliński Jan Bernard Szlaga.
Kapitułę Kamieńską obecnie stanowi 8. kanoników gremialnych, z których jeden jest prepozytem – ks. Prałat Eugeniusz Pepliński. Godność prepozyta, któremu z nadania Stolicy Apostolskiej przysługuje tytuł prałata, jest związana z osobą każdorazowego proboszcza kościoła śś. Ap. Piotra i Pawła w Kamieniu Krajeńskim oraz 11 kanoników honorowych, 2 kanoników seniorów i 1 kanonik inkardynowany. .
Obecny skład Kapituły Kolegiackie Kamieńskiej:
Kanonicy gremialni
1. ks. Eugeniusz Pepliński – prałat-prepozyt (2015)
2. ks. lic. Bogdan Lipski (2007)
3. ks. Roman Spichalski (2007)
4. ks. mgr Ryszard Wiśniewski (2009)
5. ks. Jan Mechliński (2015)
6. ks. lic. Marek Weltrowski (2015)
7. ks. dr Janusz Chyła (2020)
8. ks. mgr Jarosław Kaźmierczak (2024)
Kanonicy honorowi
1. ks. Henryk Fetke (2009)
2. ks. mgr Franciszek Pudlewski (2012)
3. ks. mgr Krzysztof Mróz (2015)
4. ks. Mirosław Rietz (2015)
5. ks. Tadeusz Rybiński (2015)
6. ks. lic. Franciszek Behrendt (2015)
7. ks. dr Krzysztof Gąsecki (2020)
8. ks. dr Zbigniew Straszewski (2024)
9. ks. mgr Jarosław Burandt (2024)
10. ks. mgr lic. Sławomir Prabucki (2024)
11. ks. mgr lic. Radosław Orlikowski (2024)
Kanonicy seniorzy
1. ks. Edmund Koland (2014)
2. ks. mgr Henryk Cyrzan (2015)
Kanonicy honorowi inkardynowani w innych diecezjach
1. ks. Marian Kotewicz (1992)